Wyznacznikiem otrzymania pomocy publicznej kierowanej głównie do małych i średnich przedsiębiorców są m.in. powiązania osobowe i kapitałowe z innymi przedsiębiorcami, które mogą wpłynąć na wykluczenie ze wsparcia.
Zgodnie z art. 1 załącznika I do rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014, s. 1) wyodrębnia się następujące kategorie przedsiębiorstw (za: www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci/Polityki+przedsiebiorczosci+i+innowacyjnosci/Definicja+MSP):
1. Średnie przedsiębiorstwo:
- zatrudnia mniej niż 250 pracowników oraz
- jego roczny obrót nie przekracza 50 milionów euro lub roczna suma bilansowa nie przekracza 43 milionów euro;
2. Małe przedsiębiorstwo:
- zatrudnia mniej niż 50 pracowników oraz
- jego roczny obrót nie przekracza 10 milionów euro lub roczna suma bilansowa nie przekracza 10 milionów euro;
3. Mikroprzedsiębiorstwo:
- zatrudnia mniej niż 10 pracowników oraz
- jego roczny obrót nie przekracza 2 milionów euro lub roczna suma bilansowa nie przekracza 2 milionów euro.
W większości programów pomocowych pomoc publiczna przyznawana jest sektorowi MŚP.
W przypadku podmiotów powiązanych dla określenia wielkości przedsiębiorcy (czyli wnioskodawcy ubiegającego się o pomoc publiczną) bierze się pod uwagę 100% wartości dotyczącej zatrudnienia i danych finansowych każdego przedsiębiorstwa związanego. Oznacza to, że przedsiębiorca powiązany może być wykluczony z pomocy publicznej z powodu przekroczenia progu zatrudnienia oraz progu finansowego, które wyznaczają przynależność do MŚP.
Nasuwa się więc pytanie: kiedy wnioskodawca będzie przedsiębiorcą powiązanym?
Przedsiębiorstwo powiązane to takie, które pozostaje w jednym z poniższych związków:
- posiada większość praw głosu w innym przedsiębiorstwie w roli udziałowca/akcjonariusza lub członka;
- ma prawo wyznaczyć lub odwołać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego;
- ma prawo wywierać dominujący wpływ na przedsiębiorstwo zgodnie z umową zawartą z tym przedsiębiorstwem lub postanowieniami w jego statucie lub umowie spółki;
- będąc udziałowcem/akcjonariuszem lub członkiem innego przedsiębiorstwa, kontroluje samodzielnie większość praw głosu udziałowców/akcjonariuszy lub członków.
Upraszczając, podmiotami powiązanymi są takie przedsiębiorstwa, z których jedno może wywierać dominujący wpływ na drugie/pozostałe. Nie ma przy tym znaczenia, czy jednostką dominującą jest podmiot będący wnioskodawcą, czy też inny przedsiębiorca. Należy pamiętać, że zależności te trzeba rozpatrywać obustronnie. Powiązany jest nie tylko wnioskodawca posiadający dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo, ale także taki, na którego dominujący wpływ wywiera inny podmiot gospodarczy.
Niezwykle istotne jest również to, że dla badania relacji pomiędzy przedsiębiorcami nie ma znaczenia forma prawna prowadzonej działalności gospodarczej.
Obok powiązań kapitałowych mogą jeszcze wystąpić relacje zachodzące pomiędzy przedsiębiorcami za pośrednictwem kontrolujących je osób fizycznych (wspólnik, udziałowiec, akcjonariusz, członek zarządu). Powiązanie wówczas nastąpi pod warunkiem, że wskazane podmioty prowadzą działalność na tym samym rynku lub na rynkach pokrewnych. Przykładowo: osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej, posiada 99% udziałów w spółce ABC oraz jednoosobowy zarząd i 100% udziałów w spółce XYZ. Powiązanie dotyczy osoby fizycznej, która w tym przypadku kontroluje dwa formalnie odrębne podmioty.
Warunkiem uznania ww. powiązania jest działanie podmiotów m.in. na pokrewnym rynku. Według unijnych przepisów jest to rynek dla danego produktu lub usługi znajdujący się bezpośrednio na wyższym lub niższym szczeblu w stosunku do właściwego rynku. Mówiąc prościej, mamy do czynienia z następującą zależnością: wytwórca materiału do produkcji danego produktu, producent tego produktu oraz jego dystrybutor.
Podsumowując, ustalanie statusu przedsiębiorstwa wymaga wzięcia pod uwagę w zasadzie wszystkich udziałów, jakie osoba fizyczna/przedsiębiorstwo posiada w innych podmiotach.